Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’nin (KTMÜ) Türk dünyasına büyük bir hizmeti olarak hazırladığı Kırgızca-Türkçe Sözlüğün tanıtımı yapıldı.

Türk Uygarlığı Araştırma ve Uygulama Merkezi projesi olarak bastırılan iki ciltlik “Kırgızca-Türkçe Sözlük”, Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü tarafından 30 Kasım 2017’de Cengiz Aytmatov Kampüsü Kasım Tınıstanov Konferans Salonu’nda düzenlenen programla akademik camiaya ve basına tanıtıldı.

Programa Türkiye Cumhuriyeti Bişkek Büyükelçisi Metin Kılıç, Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Mustafa Kaçalin, KTMÜ Rektörü Prof. Dr. Sebahattin Balcı, Rektör Vekili Prof. Dr. Asılbek Kulmırzayev, dilbilimciler, türkologlar, akademisyenler, öğrenciler ve basın mensupları katıldı.

İki ülkenin millî marşlarının okunması ve KTMÜ tanıtım filminin gösterilmesiyle başlayan program açılış konuşmalarıyla devam etti.

KTMÜ Rektörü Prof. Dr. Sebahattin Balcı, “Bu sözlük, büyük bir emektir. Bu sözlük Üniversitemizin iftihar ettiği bir eser ve Türk dünyası için çok büyük bir değerdir. Üniversitemizin Türk dünyasına hizmeti olarak da bugün resmen bu sözlüğün sunuşuna başlamış bulunuyoruz. Yine elektronik ortamda sunuşunu da bugün bu törenin sonunda başlatıyoruz. Böylece sözlüğümüz milyonlarca belki de milyarlarca insanın kullanımına açılmış olacak. Gece gündüz denilmeden 3 yıllık bir çalışmanın ürünü olarak ortaya çıkan bu sözlük Üniversitemizin Türk Uygarlığı Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin bir projesi olarak ve hocalarımızın dur durak bilmeyen çalışmasıyla hizmete sunulmuştur. KTMÜ Rektörü olarak başkanlığını yaptığım bu merkez, bu Üniversitenin misyonu boyunca birincil öneme sahip olması gereken bir merkezdir. Bugüne kadar göğsümüzü gererek çıkarttığımız eserlerin başında, Merkezimizin bir ürünü olan bu sözlük gelmektedir. Ancak bu sözlükle ilgili çalışmalara devam edilecek ve içerdiği 74 bin kelime daha da arttırılarak bu kıymetli eser daha da geliştirilecektir. 3 milyondan fazla gerçek eserden alınmış cümlenin bilgisayar aracılığıyla elektronik bir havuza konulması ve bu havuzdan seçilen verilerden yararlanılmasıyla bu sözlük ortaya çıkarılmıştır. Bu sözlük gerçek bir ekip çalışması, başarı hikayesi ve KTMÜ’nün kuruluş misyonunun en güzel göstergelerinden birisidir. Bilindiği üzere KTMÜ kurulurken eğitim-öğretim ve araştırma dili olarak Kırgız Türçesi ve Türkiye Türkçesi  seçilmiştir. Yüzde yüz Rusça konuşulan bir iklimin hakim olduğu 1995’te bu dil seçilmiştir. Seçimin zorluğuna rağmen KTMÜ’nün kurulmasından bu yana geçen 22 yılın ardından bugün insanlar her alanda göğsünü gere gere Kırgızca konuşuyor ise bunun gerçekleşmesindeki en büyük pay KTMÜ’ye aittir. Sahip olduğumuz bu payın gerekliliğini yerine getirerek, bu alandaki hizmetimizi kesintisiz sürdürmeye devam edeceğiz. Bu sözlük de bunun kanıtlarından birisi olarak bugün burada önümüzde bulunuyor. 24 ana ilim dalında terimler sözlüğünün yine bu Merkezimizde çıkartılarak elektronik ortamda hizmete sunulmasıyla hizmetimizi sürdürüyoruz. Bunun yanında Kırgız Türkleri ve Türkiye Türkleri ata szözlerinin yer aldığı karşılaştırmalı bir çalışma da hala sürdürülüyor. Biz bir milletiz ve o milletin dallarındaki halklarız. Bu şerefli, asil milletin evlatlarıyız. Uzun bir süre bizi birbirimizden ayıran kader, ilahi takdir bugün bizi yine bir araya getirdi. Şimdi bunun hakkını vermek, bunu layıkıyla idrak etmek ve bu nimete şükretmek için bir ve beraber olma zamanıdır. Birlikte yaşamak, çalışmak ve üretmek zamanıdır. İsmail Gaspıralı’nın 1900’lü yılların başında söylediği o söz bugün hala bizim için düsturdur. Dilde, fikirde, işte bir olacak, başaracak ve iki yakamızın bir araya geldiğini cümle âleme göstereceğiz.” dedi.

KTMÜ Rektör Vekili Prof. Dr. Asılbek Kulmırzayev de “Kırgızlar, Kırgızca-Türkçe Sözlük’teki kelimelerin bir çoğunu biliyor olsalar da konuştukları dilin aslında Türkiye Türkçesi ile olan yakınlığının pek farkında değiller. Ama bu sözlüğü eline alan Kırgızlar, kendi dilleriyle Türkiye Türkçesi arasında nasıl bir yakınlık olduğunu fark edecekler. Yaklaşık 15 yıl aradan sonra bir Kırgız ile bir Türk iletişim kurmak istediğinde belki de bir sözlüğe bile gerek duymaycak. Eğer bu yaşanırsa çok iyi olur; çünkü biz kardeş iki toplumuz. Bastırılan bu sözlüğün internet ortamında da kullanılabilecek olmasını, bu sözlüğe gerek duyacak herkesin rahatlıkla sözlüğe ulaşabilmesini önemsiyorum. Şu an 74 bin kelime içeren bu sözlüğün yapılacak çalışmalarla daha da fazla kelimeyi kapsayacağına inanıyorum.” diye konuştu.

Türkiye Cumhuriyeti Bişkek Büyükelçisi Metin Kılıç, Kırgızca-Türkçe Sözlüğün iki ülke arasındaki birliğin pekişmesine ve kadim Kırgız kültürünün ve dilinin dünyaya tanıtılmasına büyük katkı sağlayacağına olan inancını dile getirdi. Büyükelçi Kılıç, “İlişkilerimizin gelişmesinde en eksik kaldığımız nokta, konuştuğumuz dil ya da lehçeler arasındaki yakınlığı sağlamak konusunda oldu. Ben bu sözlüğü bu noktada yapılan ilk ciddi çalışma olarak görüyorum.” sözleriyle düşüncelerini ifade etti.

Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Mustafa Kaçalin ise destekledikleri çalışmaların başında sözlükler olduğunu söyledi ve KTMÜ’de Kırgızca-Türkçe Sözlük hazırlandığını öğrenmenin kendilerine büyük bir heyecan verdiğini dile getirdi. Başkan Kaçalin çok zaman alan, büyük emek ve cesaret gerektiren böyle bir işi kotaran Manas Ekibi’ni kutladı.

KTMÜ Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ceyhun Vedat Uygur program ve sözlük hakkında tanıtıcı bir konuşma yaparak, sözlük hazırlamanın uzmanlık gerektiren zahmetli bir iş olduğunu ifade etti ve eserin hazırlanmasında emeği geçen herkese teşekkür etti.

Konuşmaların ardından sözlük yazarları hazırlık süreci ve eserle ilgili bilgi verdi. KTMÜ’de çalıştığı dönemde sözlük hazırlığına girişen Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ekrem Arıkoğlu süreci ve diğer yazarlar KTMÜ Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü Öğretim Elemanları Dr. Cıldız Alimova, Öğr. Gör. Rahat Askarova, Yabancı Diller Yüksekokulu Dil Hazırlık Bölümü Okutmanı Dr. Işın Bilge Kağan Selçuk ile yaptıkları çalışmanın detaylarını anlattı.

Programda Sözlük internet ortamında kullanıma açıldı. Sözlük hazırlık sürecinde yer alan KTMÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bakıt Şarşanbayev, sözlüğün internette nasıl kullanılacağına dair bilgi verdi.

Prof. Dr. Sırtbay Musayev’in sözlükle ilgili değerlendirme konuşmasının ardından Sözlüğü hazırlayan ekibe protokol tarafından sahnede teşekkür edildi.

Program KTMÜ Güzel Sanatlar Fakültesi tarafından hazırlanan konserin ardından sona erdi.